มีข้อซักถามลุงหมอเกี่ยวกับพระสมเด็จคับ

theerapol พิมพ์ว่า:

เราทราบมาแล้วว่าหลวงวิจารณ์ ช่างหลวงมีความเป็นอัจฉริยะในการ แกะแบบแม่พิมพ์โดยเฉพาะแม่พิมพ์ใหญ่ทุกพิมพ์ประมาณ 8 แม่พิมพ์ที่เป็นพิมพ์นิยมกันอยู่ในปัจจุบันท่านทำให้แต่ละพิมพ์มีตำหนิที่ เหมือนกัน 15 อย่าง ที่เซียนพุทธพาณิชย์ใช้กันอยู่ คือ

1. จะมีเส้นกรอบแม่พิมพ์ แม่พิมพ์ทางซ้ายพระวิ่งจากเส้นบนลงมาชนเส้นซุ้มตรงบริเวณกลางแขนซ้ายทุก พิมพ์ เส้นทางขวาพระจากเส้นขอบบนลงมาจรดเส้นซุ้มตรงแนวชั้นล่าง

2. พระพักตร์จะกลมยาวเหมือนผลมะตูม

3. เส้นซุ้มจะใหญ่เป็นหวายผ่าซีกคว่ำ

4. จะมีหูพระติดลาง ๆ ทั้ง 2 ข้าง

5. หัวไหล่พระข้างขวาจะโค้งมนหนา หัวไหล่ทางด้านข้างซ้ายจะตัดตรง

6. จะมีเส้นชายจีวรจากศอกซ้ายมาเข่าซ้ายทุกองค์

7. พิมพ์พระจะเอียงไปทางซ้ายเหมือนกันทุกองค์

8. พื้นพระนอกซุ้มจะสูงกว่าพื้นพระในซุ้ม

9. พื้นพระเหนือฐานกลาง และฐานบนจะสูงกว่าพื้นพระเหนือฐานล่าง พื้นพระเหนือฐานกลางจะเสมอกับพื้นพระในซุ้ม

10. ที่ใต้เข่าด้านขวาพระจะมีรอยหยักเป็นฝ่าพระบาท

11. ซอกรักแร้ซ้ายจะสูงกว่าซอกรักแร้ขวา และใต้ซอกรักแร้ขวาจะมีรอยเข็มขีด

12. จากพื้นพระนอกซุ้มจะเอียงลาดขึ้นเส้นซุ้ม และจากพื้นพระในซุ้มตอนบนจะตั้งชันขึ้นซุ้ม

13. ที่ฐานพระชั้นล่างตรงกลางเนื้อจะยุบเป็นร่องขอบฐานจะเป็นเส้นนูนขึ้น

14. มุมฐานด้านขวาชั้นล่างจะเป็นติ่งแหลมชี้เข้ามุมซุ้ม

15. ฐานสิงห์ชั้นกลางจะชัดข้างไม่ชัดข้าง ฐานซ้ายจะยาวกว่า คำถามคับลุงหมอ ลุงหมอช่วยอธิบายข้อ 11. ให้หน่อยได้มั้ยครับ ถ้ามีภาพประกอบยิ่งดีครับ ขอบพระคุณครับ

ที่กล่าวมานั้ เป็น พื้นฐาน ส่วนใหญ่ ของพิมพ์ หลวงวิจารย์นะครับ แต่จะ ไม่มีทุกๆองค์เสมอไป นะครับ ต้องเข้าใจก่อนว่า พื้นฐาน เขาแกะ แม่พิมพ์ ด้วยหิน ที่ฝนมีดโกน? ธรรมชาติหิน จะ มีรอย แตก ร้าว นะครับไม่มากก็น้อย ถ้า แกะเลยไป พลาด? ก็จะเป็นตำหนิ บนแม่พิมพ์ ดูจากพิมพ์ คน ถนัดขวา จะ แกะ ด้านขวาของตน(ซ้ายองค์พระ) ได้สวย ดีกว่าด้านซ้ายมือ ของตนแบบ
ฐานสิงห์ชั้นกลางจะชัดข้างไม่ชัดข้าง แต่คม แสดงถึง ความละเอียดของช่าง?
14. มุมฐานด้านขวาชั้นล่างจะเป็นติ่งแหลมชี้เข้ามุมซุ้มมีแค่พิมใหญ่ ที่เป็นเช่นนั้น? เกิดจาก ช่าง แกะพลาดเลยออกไปหรือ รอยกระเทาะ แตกของเนื้อหิน แต่พิมพ์ อกวี จะเกิดที่มุมซ้ายล่างขององค์พระ? เป็นเส้นน้ำตก เล็กๆตรงลง ตั้งฉาก ไม่ได้เข้ามุม
13. ที่ฐานพระชั้นล่างตรงกลางเนื้อจะยุบเป็นร่องขอบฐานจะเป็นเส้นนูน พื้นแม่พิมพ์ เป็นหินธรรมชาติ ช่าง จะ แกะ เซ่าะเส้น และ มุมก่อน? ตรงกลางพื้นเรียบ แกะยาก ไม่หมด เหลือเป็นสัน เวลาพิมพ์ จึงเป็นร่องซ้ายขวา แต่ตรงกลางกระดานล่าง ค่อนข้างเต็ม
12. จากพื้นพระนอกซุ้มจะเอียงลาดขึ้นเส้นซุ้ม และจากพื้นพระในซุ้มตอนบนจะตั้งชันขึ้นซุ้ม?
แม่พิมพ์เป็นหิน จะขูดพื้นผิว ให้เรียบ ยากแน่นอน และ ความไม่เรียบ เป็น ตำหนิส่วน 1 บน พื้นผนัง?
10. ที่ใต้เข่าด้านขวาพระจะมีรอยหยักเป็นฝ่าพระบาท เป็นความละเอียด ของช่างแกะเลยละครับ พิมพ์ใหญ่ จะ มองเห็นรอย พระบาทซ้อน? ในองค์ที่ชัดเจน? แบบพระนั่งสมาธิ รุ่นแรกๆ จะ ไม่มี จีวร พาดแขน ? เรียกพิมพ์ใหญ ต่อมา มีการแต่งพิมพ์ เพิ่มขึ้น จึงมี ชายผ้า พาดแขนซ้าย เรียกพิมพ์ใหญ่ พระประธาน ? และ หู องค์พระ? จะเห็นมี ชัดขึ้น ใน พิมพ์หลังๆ องค์พระ จะ สวยขึ้น? อ้วน สมบูรณ์ขึ้น? พระพัตร์ กลมมากขึ้น?

แต่ที่แน่ๆ มีรอย ดอกสวาน? ตามมุมกรอบเส้นหวาย? เป็นรู เล็กๆเป็นตุ่ม ที่พระเกศ * หัวใหล่ * ศอก * เข่า * ปลายฐานหมอน ชั้นบน * มุมฐานสิงห์ ทั้ง 2 * ระดับฐานหมอนบน หรือเข่า ซ้าย ขวา ที่ผ่าหวาย จะมีเม๊ดให้เห็น รางๆ เป็นการแบ่งองค์พระ และ บัลลังค์ จึงกำหนดในพิมพ์ เหมือน แบ่งครึ่ง พิมพ์พระ? (ลองลากเส้นขวางดู จะเห็นที่องค์ พิมพ์ชัด)
ซอกรักแร้ซ้ายจะสูงกว่าซอกรักแร้ขวา ใหลซ้ายจะสูง จากคนแกะพิมพ์ ถนัดขวา เนื้อหินแม่พิมพ์ถูกขูดออกมาก เวลาแกะใหล่ขวาพระ กลับหัว แม่พิมพ์ลง แกะจากรักแร้ลง ไปหาเอวขวาจึงต่ำ เพราะ แกะออก?
และใต้ซอกรักแร้ขวาจะมีรอยเข็มขีด เห็นมีบางพิมพ์เท่านั้น? ไม่ใช่พิมพ์ใหญ่ทุกๆพิมพ์ เกิดจากการ แกะพิมพ์ ละครับ พอละเหนื่อย?

theerapol พิมพ์ว่า:

ผม ทำรูปไม่เป็น ขี้เกียดทำครับ 5555ไม่รู้คุณ อยู่ใหน? ไกล้ๆ คง สนุก?
องค์ที่เอามาให้ดู ผมต้องซูม จึงเห็น เริ่มจาก ปลายพระเกศ และ โคนพระเกศ มีตุม เล็กๆ ที่ละ 1 ตุ่ม ตรงเกศ จรดซุ้มหวาย และ ที่โคนพระเกศ อีก 1 ที่
ลองลากเส้น แบ่งครึ่ง ผ่ากลางองค์พระ? จากปลายพระเกศ ตั้งฉาก ลงกลาง ฐานพระ ดูดีๆ ที่เส้น ตัดผ่ากลางหน้าแข้ง องค์พระ? จะมี 1 ตุ่ม * สุดปลายเส้น?นอกกรอบหวาย อีก 1 ตุ่ม

ที่ฐานหมอน บัลลังค์ ชั้นบน ซ้าย ขวา ข้างละ 1 ตุม * ฐานสิงห์ ส่วนที่เป็น เส้นตรง ปลาย 2 ข้าง ก่อนจะ กระดกปลาย มีข้างละ 1 ตุ่ม เข่าขวา องค์พระ ดูดีๆ 1 จุด ตรงใต้เข่า ปกติตรงปลายพระบาท องค์ที่ ชัดๆ จะมี 1 * ชายผ้าทิพย์ พาดแขน ปกติจะมี หัวท้ายเลย แต่ องค์นี้ เรือนไปไม่เห็น บนซุ้มหวาย ระดับเข่า จะมี ข้างละ 1 จุด?

theerapol พิมพ์ว่า:ลุงหมอครับ ผมสนใจเรือง ดอกสวาน ตามมุมกรอบเส้นหวาย?
เป็นรู เล็กๆเป็นตุ่ม ที่พระเกศ * หัวใหล่ * ศอก * เข่า * ปลายฐานหมอน
ชั้นบน * มุมฐานสิงห์ ทั้ง 2 * ระดับฐานหมอนบน หรือเข่า ซ้าย ขวา
ที่ผ่าหวาย จะมีเม๊ดให้เห็น รางๆ เป็นการแบ่งองค์พระ และ บัลลังค์
จึงกำหนดในพิมพ์ เหมือน แบ่งครึ่ง พิมพ์พระ? (ลองลากเส้นขวางดู
จะเห็นที่องค์ พิมพ์ชัด)
ลุงหมอพอมีรูปประกอบชี้จุดให้ได้ไหมครับ เพราะเป็นเรื่องที่ผมไม่ได้สังเกตุ รบกวนลุงหมอด้วยครับ ขอบพระคุณมากครับ

ผมไม่สดวก เรื่องภาพ และ กล้องก็พัง ลงรูปไม่เป็น มานั้งพิมพ์ตอบได้ก็เก่งละครับ รุ่น 60 ปีแบบผม อยากรู้ ไปพิจิตรครับ เอาพระไป หรือรูปที่ชัดๆไป จะขยาย และ ชี้ให้ดู ลุงหมอ

เบญจรงค์ พิมพ์ว่า:


`

พิมพ์หลวงวิจารย์ฯแบบองค์นี้เป็นยังงัยบ้างครับ... ผมติดตามกระทู้นี้อยู่ครับ ได้ความรู้ดีจัง,,

ผมไม่เห็นภาพ นะครับ เลยตอบไม่ได้ ลุงหมอ